Januszewice- historia miejscowości

Januszewice- historia miejscowosci

Januszewice to wieś w Gminie Kluczewsko, której nazwa ewoluowała i możemy znaleźć zapisy w formie Januszowicze, Januszowice etc. Ostatecznie, w obecnych czasach występują cztery miejscowości o nazwie Januszewice oraz pięć o nazwie Januszowice. Niestety sprawia to, że w rożnych źródłach można spotkać błędne dane opisujące obiekt naszych zainteresowań. Najczęściej Januszewice mylone są z:

W rzeczywistości część miejscowości w obrębie okolic Kluczewska można rozpatrywać jako pewne grupy, mające wspólnych właścicieli, wspólną historię. I dla przykładu Kluczewsko, Brzeście i Pilczyca tworzą jedną grupę, natomiast Januszewice można omawiać wraz z Komornikami i Rzewuszycami.

Pierwsze wzmianki

U księdza Jana Wiśniewskiego znajdziemy informacje, że pierwszy kościół został ufundowany przez miejscowego dziedzica Jana Pakosza w 1314 roku. Nadmienia jednak, że dokument, który o tym świadczy jest falsyfikatem…

Najstarszy zapis do którego dotarłem pochodzi z ze spisu z roku 1508 obejmującego województwo sandomierskie, powiat chęciński a wydany w 1886 roku, jako „Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym”. Wiemy jednak, że Januszowice są bardzo starą miejscowością, i jej początków należy szukać przed XIV wiekiem n.e.

Wymieniony jest tam z Imienia i Nazwiska właściciel Januszewic- Jan Sobiekurski (Johannes Sobyekursky), same zaś Januszowice nazwane są Januszowycze:

Januszewice w źródłach

Również u Jana Łaskiego w Liber Beneficiorum, które opisuje początek wieku XVI, znajdziemy miejscowości: Stanovyska, Wola Bobrownyczka, Bobrownyky. Mrovyna, Dobromyrz, Wola Lappczyna, Januschevicze, Comornyky, Rzewushicze, Camparzow, Cluczewsko, Pylczycza wraz z Syathka i Coprusscha. W opracowanej przez Jana Łukowskiego, w 1880 roku drukowanej wersji tego dzieła znaleźć możemy przypisy:

Januszowice, wieś szlachecka w dekanacie włoszczowskim dyecezyi krakowsko-kieleckiej, gniazdo familii Januszowskich h. Rola (Niesiecki 1. c. II, 400), z ktrych Paprocki (Herby str 258) Przytacza Jana Norkona z Januszewic) już dawno przed rokiem 1415 miała kościół parafialny, gdyż w tym roku na dniu 12 lipca występuje w konsystorzu gnieźnieńskim Jan, pleban tamtejszy, jako świadek przy ukłądzie między Janem, Plebanem Brudzewa a Mrokotą, dziedzicem Woli i Bogdalewa o meszne ztamtąd (Excerpta ex actis Consist. f. 16). Podczas sporządzania powyższego opisu kościół januszowicki był drewniany starożytny (vetus) i zapewne w wieku nastęnym, gdy zupełnie podupadł, parafia januszowicka wcieloną została na zawsze do kościołą parafialnego w Kluczewsku. Dziś w miejscu dawbego kościoła znajduje się w Januszewicach kapilca publiczna.

Niestety widać, że Jan Łykowski myli się, bo parafia w kluczewsku powstała w XIX wieku (1812 rok). Również u Niesieckiego, nie ma wzmianki o Januszewskich herbu Rola, jakoby pochodzić mieli z Januszewic.

Również wspomniany Jan Borkon z Januszowic, spotykany jest jako Jan Borkon z Janiszowic.

Także Bartosz Paprocki w Herby Rycerstwa Polskiego, wymienia Januszowice w województwie sandomierskim pod Chmielnikiem oraz Januszkowice w powiecie pilżnieńskim. Jan Borkon z Januszowic (1419 rok) Joanne Borkone de Janussovice występuje niestety bez wskazania, o które Januszowice chodzi.


XVI wiek

Następny zapis z 1573 roku (Spis z Roku 1573, województwo sandomierskie, powiat chęciński wydany w 1886 r.jako „Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym” ) przywołuje już Januszewice jako siedzibę parafii, w skład której wchodzą Komorniki i Rzewuszyce.

Miejscowości te, znajdują się w województwie chęcińskim i mają dość oryginalną formę:

  • Januszewice- Janushowicze;
  • Rzewuszyce- Rzenschicze, Rzezuszyce

Jak widać właścicielami Komornik i Rzewuszyc byli Krzysztof i Jan Komorniccy.

Od 1630 do 1631 roku w Januszewicach szalała zaraza, a jej efektem była śmierć 100 osób w Januszewicach, w Komornikach 65, a w Rzewuszycach, Zalesiu i Rudce- 4.


W 1695 roku Dziedzicem Januszewic był Marcin Milecki starosta brzeźnicki (Brzeziny, ówczesne województwo łęczyckie, obecnie łódzkie), a w Komornikach i Rzewuszycach Kazimierz z Drogomira Sadowski (Budowniczy Kościoła Drewnianego w Januszewicach).


Następnie w 1720 roku dziedzicem Januszewic jest kasztelan Jan z Lubrańca Dąbski (do potwierdzenia zostaje czy wspomniany to Jan Dąmbski). „Korona Polska” Kaspra Niesieckiego, pod pozycją „36” w rozdziale Brzescy Kujawscy Kasztelanowie wymienia Jana Dabskiego, herbu Godziemba zasiadającego na stanowisku kasztelana w 1648 roku.

Ksiądz Jan Wiśniewski opisuje, że rzeka Czarna oddziela Rudkę od Rzewuszyc. Wspomina też, o rozrywkowym charakterze mieszkańców, gdzie w miejscowej Karczmie:

…ledwo w nie każde święto, grania i pijaństwa bywają, o co strofuje ksiądz pleban.

W drugim miejscu wspomina:

Zgorszenie w parafji we wsi Komornikach, należących do pani Niemojewskiej, stolnikowy wieluńskiej siał podstarości, a za jego przykładem dwóch chłopów. Lud w wielu miejscach Polski dotąd powtarza o niemoralności dawnych starostów.

Po roku 1728 Dziedziczką Komornik i Rzewuszyc była Józefa Dunin-Dąbska, kasztelanowa (czyżby wdowa po wspomnianym Janie Dąbskim, według Wikipedii drugą żoną Jana była Zofia ze Starego Skrzynna Dunin).


W 1765 roku, Właścicielem Komornik był Andrzej Wierusz Niemojewski (Do sprawdzenia czy to Andrzej, stolnik ostrzeszowski 1769) .


1173 (Nr. 32) 1673 rok
Wojciech Ruszkowski podstoli brzeski-kujawski całą 1/2 wsi Ruszków W. i M. oba młyny Ruda i Smolniki i w Saliszewie części w pow. radziejow. w woj. brzesk-kujaw., które od Katarzyny Ruszkowskiej ż. o. Andrzeja Wierusz Niemojewskiego, ol. Eustachy Ruszkowski ojciec jej otrzymał Janowi R. bratu swemu stryj. za 20. 500 fl. pol. sprzedaje (p. 294)


55727 (Baranów)
1770.3/6. (Dw. Mroczyń.) PM. Gertruda z Tomic Tomicka x P. MD. Wojciech z Kościelnych Zarembów zaremba łowczy piotrkow., mieszk. w d. dziedz. Gorzędów — MD. Andrzej Niemojewski stolnik ostrzeszow. i PMD. Jan Trepka chor. piotrk.


Cytat z: Teki Dworzaczka- Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX wieku

Niemojewscy byli właścicielami pobliskiego Oleszna:

  • 1721-1740 Antoni Niemojewski;
  • 1740-1793 Feliks Wierusz Niemojewski-
    cześnik ziemi wieluńskiej ;
  • 1793- Józef Wierusz Niemojewski;

W 1768 dziedzicem Januszewic jest Prot Potocki (Antoni Protazy Potocki).

Januszewice, Komorniki i Rzewuszyce w 1936 roku.

W 1804 roku w Januszewicach miał miejsce ślub Marianny Turskiej (~1785-1841) z Józefem Tomaszem Tadeuszem Małachowskim z Końskich h. Nałęcz. Józef, urodzony w Lesznie w roku 1778, hrabia w Królestwie Kongresowym w 1820 roku, był prefektem radomskim.

3 komentarze do „Januszewice- historia miejscowości

  1. Jan Janeczek

    Ciekawa historia opisywanych miejscowości, godna zapamiętania i zapisania. Podziękowania dla autora – redaktora za tak szczegółowe i dociekliwe opracowanie. Serdeczne pozdrowienia 🙂

    • Mariusz S. Autor wpisu

      Dziękuję za miłe słowa:) To dopiero wstęp do tego artykułu, jednak zaskoczyło mnie to, że tak mało informacji można znaleźć o „naszych” Januszewicach, a dodatkowo trafiam na pomieszane fakty, szczególnie z tymi o Januszewicach „opoczyńskich”…

Możliwość komentowania została wyłączona.