Cholera w XIX w parafii Kluczewsko

Cholera w XIX w parafii Kluczewsko. Obszary Polski (pod zaborami) w XIX wieku nawiedziło kilka fal epidemii cholery. Były one związane ze światowymi pandemiami, a docierając w ten zakątek Europy, również tutaj zbierały śmiertelne żniwo.

Szczegółowa analiza przyczyn śmierci mieszkańców okolic Kluczewska jest praktycznie niemożliwa, ponieważ ta niezbyt często była podawana podczas sporządzania aktu zgonu.

Jednak bazując na metrykach parafialnych można zauważyć pewne anomalie, polegające na zwiększonej ilości zgłoszeń śmierci. Ponieważ bazować będziemy na metrykach parafialnych, analizę obszaru obecnej gminy Kluczewsko, podzielimy na parafie.

Możemy w pewnym uproszczeniu założyć, że tereny obecnej parafii nawiedziło sześć dużych fal cholery. Ich daty są oczywiście pewnym przybliżeniem, ponieważ choroba rozprzestrzeniała się w różnych kierunkach, w różnym tempie, a wpływ na jej „efekt” miało wiele czynników.

Cholera w XIX wieku na terenach Europy i Świata

Ogólnie przyjmuje się, że świat nawiedziło siedem pandemii cholery, z których ostatnia trwa od 1961 roku do dziś.

Te pandemie, które miały największy wpływ na Europę to:

• I- 1817–1824- Rozpoczęła się w Indiach, dotarła do Azji Południowo-Wschodniej i Rosji; w Polsce dopiero końcowe ogniska w 1831 r.
• II- 1829-1851- Rozprzestrzeniła się do Europy i Ameryki Północnej; w Polsce 1831, 1848–1852, 1855.
• III- 1852-1860- Głównie Indie, Europa, Afryka; w Polsce lokalne ogniska, słabiej udokumentowane.
• IV- 1863–1875- Silne epidemie w Europie Wschodniej i Środkowej; w Polsce 1866–1867, 1873.
• V- 1881–1896- Globalna fala, ostatnie duże epidemie w Polsce w 1892.
• VI- 1899–1923- W Europie Zachodniej i Środkowej praktycznie niezauważalna w Polsce; bardziej Azja i Afryka.
• VII- 1961– do teraz- Pandemia El Tor, nie dotyczy XIX wieku, ale wciąż trwa globalnie.

Cholera w XIX wieku na terenach Polski

Do Polski, a jednocześnie w tereny Kluczewska pandemie te docierały w postaci sześciu fal:

Fala nr I- 1831 rok

Fala ta na ziemie polskie dotarła podczas powstania listopadowego (1830–1831), a związana była z I pandemią cholery (1817–1824), która rozpoczęła się w Indiach, oraz II pandemią (1829–1851). Rozprzestrzeniła się z Rosji przez Litwę i Wołyń do Królestwa Polskiego, silnie uderzając w Warszawę. Zmarło tam, według różnych szacunków od 4 do 6 tysięcy osób.

Fala nr II- 1848-1852 rok

Kolejna, druga fala związana jest z kontynuacją II pandemii cholery. Występowała w wielu miastach zaboru rosyjskiego i pruskiego, m.in. w Poznaniu, Krakowie, Lublinie, Warszawie, Wilnie i Lwowie. Choroba zbiegła się z czasem Wiosny Ludów (1848), co sprzyjało jej rozprzestrzenianiu się.

Fala nr III- 1855 rok

Ta fala była echem związanym z II pandemią. W Warszawie zmarło wówczas około 3 tys. osób.

Fala nr IV- 1866-1867 rok

Pojawiła się na terenach Polski w związku z wojną prusko-austriacką, a wywodziła się od IV pandemii cholery (1863-1875). Bezpośrednio została przyniesiona na ziemie polskie przez wojska pruskie po kampanii w Czechach. Wystąpiła m.in. w Wielkopolsce, Galicji i Królestwie Polskim. W Krakowie i Lwowie odnotowano tysiące zgonów.

Fala nr V- 1873 rok

Ta fala, to także część IV pandemii. Szczególnie ciężko dotknęła Kraków (około 2 tysiące zgonów), Tarnów, Lwów, Przemyśl i okoliczne wsie.

Fala nr VI- 1892 rok

Fala ta była ostatnią większa epidemią cholery w XIX wieku. Związana z V pandemią cholery (1881–1896). Wystąpiła w zaborze rosyjskim i pruskim, zwłaszcza w Królewcu, Gdańsku, Warszawie, Łodzi i Poznaniu. W Warszawie odnotowano około 2 tysiące przypadków, w Łodzi – około 1 tys. zgonów.

Cholera w XIX wieku w parafii Kluczewsko

Parafia Kluczewsko rozpoczęła swoje działanie na początku XIX wieku, kiedy to przeniesiono ją z pobliskich Januszewic. Dzięki portalowi Geneteka tworzonemu przez Polskie Towarzystwo Genealogiczne możemy przeanalizować około 6400 zgonów, zarejestrowanych w latach 1812-1906 i 1915-1920.

W pierwszym kroku przyjrzyjmy się całkowitej ilości zgonów w parafii Kluczewsko, w poszczególnych latach.

Na jednym wykresie zaznaczyłem liczbę zgonów na tle sześciu fal cholery. Jak widać, pierwsze 5 fal pokrywa się ze wzrostem zgonów w parafii Kluczewsko. Szósta zaś jest praktycznie niewidoczna. Analizując ten wykres, zauważymy, że mamy tu kilka nienaturalnych wzrostów, które nie pokrywają się z falami cholery. Mówimy tu o roku 1813, 1841, 1880, 1885, 1899, 1905 i 1919.

Przyjrzyjmy się zatem teraz, jak kształtowała się liczba zgonów w poszczególnych latach w miejscowościach parafii Kluczewsko. Dla łatwiejszej analizy skupmy się na razie na 3 miejscowościach z największą liczbą zgonów. Miejscowościami tymi są: Januszewice, Kluczewsko i Komorniki.

Dla głębszej analizy zamieszczam wykresy dla każdej miejscowości zarejestrowanej jako miejsce zgonu osób pochowanych w parafii Kluczewsko.

[Show slideshow]

1 2 ►