Początek okupacji terenów Gminy Kluczewsko nastąpił w pierwszych dniach września. W przeciwieństwie do obecnych czasów, w chwili wybuchu wojny, granica polsko-niemiecka przebiegała zupełnie inaczej. Całość terytorium II RP przesunięte było na wschód, w ten sposób nasza zachodnia granica przebiegała około 30 km na zachód od Częstochowy.
Wojna zawitała do Kluczewska
Kluczewsko zostało zajęte przez oddziały niemieckie 5 września 1939 roku. Według książki Józefa Fajkowskiego i Jana Religi „Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945”, tego dnia Niemcy zgromadzili mieszkańców w pobliżu remizy strażackiej, gdzie zabili 6 osób a 5 ranili. Następnie Niemcy spalili 53 gospodarstwa.
Dla porównania można podać, iż oddalone o około 40 km Radomsko zostało zbombardowane już 1 września, a pobliskie Wielgomłyny, które znajdują się około 18 km od Kluczewska zajęte zostały już 3 września.
Tego samego dnia zajęto Radomsko. Podczas gdy Nagłowice znajdujące się 35 km na południe i wysunięte dalej na wschód niż Kluczewsko, Wermacht zajął wieczorem 4 września, a Jędrzejów rano piątego września.
Jak głosił „Kuryer Kielecki” specjalna gazeta okolicznościowa z 11 lipca 2013 roku rozstrzelano wówczas pięciu Polaków, w tym ośmioletniego chłopca oraz jednego Żyda. Spalono Wówczas 56 gospodarstw. Dokonać mieli tego żołnierze z 101 pułku piechoty Wehrmachtu.
Na podstawie wyszukiwarki IPN, możemy odnaleźć personalia osób rozstrzelanych 05.09.1939 roku:
- Kapelusznik Izrael, lat 70;
- Krajewski Stanisław, lat 19;
- Sobczyk Mikołaj, lat 43;
- Wiatrowski Stanisław, lat 28-29;
- Włudzik Antoni, lat 43;
- Wytrych Władysław, lat 8-9;
Równie tragiczny los spotkał mieszkańców Pilczycy, gdzie zamordowano dziewięć osób:
- Bąk Władysław;
- Cieślak Michał;
- Dumin Łukasz;
- Owsikowski Józef;
- Początek Antoni;
- Pura Jan;
- Pura Kazimierz;
- Pura Stanisława;
- Pura Stanisław;
Artykuł ten opracował dr Tomasz Domański z IPN, na podstawie opracowań :
- Böhler J., Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce. Wrzesień 1939. Wojna totalna, Kraków 2009.
- Kaczanowski L., Zbrodnie Wehrmachtu w dawnych powiatach włoszczowskim i koneckim [w:] Zbrodnie Wehrmachtu w dorzeczu Pilicy. Materiały i komunikaty. Materiały sympozjum naukowego zorganizowanego 17 VI 1975 r. w Piotrkowie Trybunalskim, Łódź 1975.
Oddziały, które dały początek okupacji
Przeanalizowałem przynależność 101 pułku piechoty do struktur Wehrmachtu i tak zaczynając od najniższej:
- 101 pułk piechoty;
- 14 Dywizja Piechoty- dowódca Generalleutnant Peter Weyer;
- XVI Korpus Armijny- dowódca Generaloberst Erich Höpner;
- 10 Armia- dowódca generał artylerii Generaloberst Walter von Reichenau;
- Grupa Armii Południe- dowódca Generaloberst Gerd von Rundstedt;
Dowódcą 14 Dywizji Piechoty był urodzony w 1879 roku Peter Weyer, weteran z czasów I Wojny Światowej. Następnie w 1939 roku był dowódcą dywizji, która najpierw atakowała tereny Polski, by w 1940 roku uczestniczyć w kampanii francuskiej.
W miarę postępowania działań awansował i zdobywał kolejne stanowiska, aż do roku 1943, kiedy to trafił do rezerwy, a następnie zwolniony ze służby z powodu wieku. Zmarł 4 czerwca 1947 roku we Frankfurcie nad Odrą, przebywając w sowieckiej niewoli, do której dostał się pod koniec wojny.
W skład 14 Dywizji Piechoty wchodziły następujące oddziały:
- 11 pułk piechoty
- 53 pułk piechoty
- 14 zapasowy batalion
- 14 pułk artylerii
- I Dywizjon 50 pułk artylerii
- 14 oddział obserwacyjny
- 14 batalion saperów
- 101 pułk piechoty
- 14 oddział przeciwpancerny
Omawiana czternasta dywizja znalazła się w XVI Korpusie Armijnym, gdzie dowódcą był Generaloberst Erich Höpner. Pozostałe jednostki, które wchodziły w skład korpusu to:
- 14 Dywizja Piechoty;
- 31 Dywizja Piechoty
- 1 Dywizja Pancerna
- 3 Dywizja Pancerna
Analiza map wojskowych- początek okupacji
Wersja spotykana w literaturze niestety nie zgadza się z mapami, na których widać pozycję wojsk niemieckich w pierwszej połowie września. Warto więc przeanalizować alternatywną wersję.
Co do jednego możemy być pewni. Tereny te zajęła dziesiąta Armia pod dowództwem Waltera von Reichenau. Aby dokładnie zrozumieć położenie wojsk 05-09-1939 roku musimy zagłębić się w strukturę dziesiątej Armii.
Na Mapach wyraźnie widzimy, jak Niemcy poruszali się wyznaczonymi korytarzami. Niewątpliwie widać, że obszary które nas interesują były pod obszarem działań IV Korpusu Armijnego, na północy granicząc z XVI, a od południa z XV Korpusem Armijnym. Reasumując, najbardziej prawdopodobne są wersje o zajęciu Kluczewska przez XVI lub IV Korpus Armijny.
Prawdopodobnie pomimo faktu znajdowania się Kluczewska na obszarze działań IV Korpusu, zostało zajęte przez XVI Korpus, 14 Dywizję, 101. pułk piechoty. Pamiętać należy, że Kluczewsko nie było celem strategicznym i mogło zostać zajęte przez oddziały, które rozlewały się prostopadle do kierunku głównego natarcia.
Włoszczowę dla przykładu zajęła 4 Dywizja Piechoty z IV Korpusu Armijnego (1), co pokrywa się z załączoną mapą.
Najnowsze komentarze